نام اختصاری: DAT
سایر نام ها: آزمایش کومبس مستقیم، آنتی گلبولین گلبول قرمز، آنتی هیومن گلوبولین تست، آنتی گلبولین انسانی، تست آنتی گلبولین مستقیم،
Antiglobulin Test, Direct,/ Direct Anti humanglobulin Test,/ Coombs Test; Direct, Red Blood Cell Antiglobulin,/ Direct Antiglobulin Test Standard
بخش انجام دهنده: هماتولوژی
نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل EDTA دار
حجم نمونه مورد نیاز: 2 ml
شرایط نمونه گیری:
نیز به ناشتایی نمی باشد.
از خون وریدی بند ناف برای تشخیص آنتی بادی در نوزادان استفاده می شود.
ملاحظات نمونه گیری:
از بیمار نمونه خون وریدی گرفته و آن را در ویال های حاوی EDTA (درب بنفش کم رنگ)جمع آوری می نماییم. جهت بررسی بیماری همولیتیک نوزادان (HDN) نمونه بند ناف را در ویال درب قرمز جمع آوری نمایید.
DAT باید بر روی لوله درب بنفش (EDTA) انجام شود تا از فعال شدن تصنعی کمپلمان جلوگیری گردد. بنابراین برای بررسی موارد غیر از HDN، از لوله درب قرمز استفاده نشود.
ویال را چندین بار به آرامی سروته کرده تا به خوبی با ضد انعقاد مخلوط گردد.
محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی نماییدو در صورت لزوم با باند فشاری بانداژ نمایید.
در مورد کیسه خون، تاریخ و زمان خونگیری و امضاء نمونه گیر بر روی کیسه خون درج گردد.
در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه نمونه می بایست در کمتر از 48 ساعت به آزمایشگاه ارسال گردد.
موارد عدم پذیرش نمونه:
همولیز واضح
ارسال نمونه در لوله درب قرمز به غیر از نمونه بند ناف نوزادان جهت بررسی HDN
برچسب زدن اشتباه ویال نمونه
شرایط نگهداری: نمونه در دمای اتاق و یخچال تا 48 ساعت پایدار است. نگهداری نمونه در فریزر مناسب نیست.
اطلاعات تکمیلی: آزمایش کومبس مستقیم نشاندهنده تهاجم آنتی بادی های جریان خون بیمار به گلبول های قرمز است. گلبول های قرمز بیمار مشکوک به داشتن آنتی بادی های ضد گلبول قرمز را می شویند تا گاماگلبولین های اضافی (ایمونوپروتئینهای اضافی) آزاد حذف شوند. سپس سرم کومبس (آنتی هیومن گلبولین)به گلبول قرمز می افزایند. اگر آنتی بادی بر سطح گلبول های قرمز وجود داشته باشد، سرم کومبس موجب آگلوتیناسیون خواهد شد. هر چه مقدار آنتی بادی های ضد گلبول های قرمز بیشتر باشد، توده ی گلبول ها بزرگتر خواهد شد. در این صورت نتیجه آزمایش را از حد مثبت ضعیف تا 4+ گزارش می کنند. اگر گلبول های قرمز با آنتی بادی های ضد گلبول قرمز (ایمینوگلبولینها) پوشیده نشده باشند، آگلوتیناسیونی پدید نمی آید و آزمایش منفی است.
کاربردهای بالینی:
معرف آنتیهیومن گلوبولین polyspecific، ایمونوگلوبولین (مخصوصاً IgG) و اجزاء کمپلمان (مخصوصاً C3d) متصل شده به گلبول قرمز را ردیابی میکند.
DAT بطور شایع در بررسی همولیز القاء شده توسط آنتیبادی (مثل HDN، آنمیهمولیتیک اتوایمیون، آنمی همولیتیک القاء شده با دارو و واکنش ناشی از انتقال خون) مورد استفاده قرار میگیرد.
روش مرجع: Hemagglutination Antiglobulin test
گلبولهای قرمز شسته شده و فاقد ایمونوپروتئینهای اضافی در معرض گلوبولین ضدانسانی (anti human) و اجزاء کمپلمان (C3) به عنوان معرفهای polyspecific یا monospecific قرار میگیرند. هماگلوتیناسیون نشانه حساس بودن است.
روش ارجح: –
سایر روشها: آگلوتیناسیون با معرف monospespecific تکمیلی، آزمایش ژل، فلوسیتومتری، الایزا.
مقادیر طبیعی: منفی (عدم آگلوتیناسیون)
تفسیر: تست آنتیگلوبولین مستقیم (کومبس) گلبولهای قرمز حساس شده با IgG را در HDN و کم خونی همولیتیک آنتیبادی گرم ردیابی میکند. معرف مناسب قادر به ردیابی گلبولهای قرمز حساس شده با جزء C3d کمپلمان در کم خونی همولیتیک آنتیبادی سرد هم خواهد بود. در سایر مواردی که همولیز داخل بدن (in vivo) رخ داده مثل واکنشهای انتقال خون و کم خونی همولیتیک القاء شده توسط دارو هم استفاده از این آزمایش کمک کننده خواهد بود. مکانیسمهای DAT مثبت عبارتند از اتوآنتیبادیهای گرم، هیپرگاماگلوبولینمی و آنتیبادیهایی که بصورت کاذب مثبت شدهاند. کم خونیهای همولیتیک اتوایمیون گرم معمولاً با واسطه IgG و کمتر شایع توسط IgG و C3 و بطور ناشایع تنها با واسطه C3 ایجاد میشوند.
محدودیت ها و عوامل مداخله گر :
آنتی بادی های ضد فسفو لیپیدی (آنتی بادیهای ضد کاردیولیپین) می تواند سبب نتایج مثبت کاذب در کومبس مستقیم گردد.
آنمی همولیتیک اُتوایمیون گاهی ممکن است در نتایج کومبس منفی رخ دهد.
یافتن IgG یا اجزاء کمپلمان متصل شده به گلبول قرمز همیشه همراه با همولیز در داخل بدن (in vivo) نخواهد بود.
این آزمایش در درصد کمی از اهداء کنندگان طبیعی خون مثبت میشود.
شایعترین علت مثبت شدن DAT در افرادی که همولیز ندارند، به علت آنتیبادیهای القاء شده توسط داروست.
نمونه خون کامل قبل از آزمایش نباید در فریرز گذاشته شود چرا که در دمای پایین، اتوآنتیبادیهای سرد که در بسیاری از سرمها وجود دارند قادر به فعال کردن کمپلمان خواهند بود. با استفاده از EDTA میتوان از فعال شدن کمپلمان جلوگیری کرد.
داروهایی که موجب نتایج مثبت کاذب می شوند عبارتند از: آمپی سیلین، کاپتوپریل، سفالوسپورین ها، کلرپرومازین (تورازین)، کلرپروپامید، هیدرالازین، ایندومتاسین (ایندوسین)، انسولین، ایزونیازید، لوودوپا، متیل دوپا (آلدومت)، پنی سیلین، فنی تویین (دیلانتین)، پروکایین آمید، کینیدین، کینین، ریفامپین، استرپتومایسین، سولفونامیدها و تتراسیکلینها. توضیحات: آزمایش کومبس به روش آگلوتیناسیون بسیار حساس و دارای اشکالاتی است و باید در انجام تمام مراحل و مواد مصرفی دقت فراوان کرد چرا که وجود آلودگی میکروبی در گلبول ها، وجود آنتی ترانسفرین در مصرف آنتی گلبولین، آلودگی لوله ها و ظروف مصرفی و بالا بودن سرعت یا زمان سانتریفیوژ در ایجاد مثبت کاذب و عواملی چون شستشوی ناکافی گلبول ها، کهنه بودن سرم مصرفی به دلیل از بین رفتن کمپلمان، کوتاه بودن زمان یا سرعت ساتریفیوزژ و کوتاه بودن زمان انکوباسیون در ایجاد منفی کاذب نقش دارند
