آزمایش تحمل گلوکز با حداقل 4 نمونه (Glucose tolerance test (GTT
نام آنالیت: گلوکز (Glucose)
ساختمان و متابولیسم: رجوع به گلوکز
معرفی آزمایش، کاربرد بالینی: برای تشخیص دیابت شیرین در بالغین (غیر باردار): مقدار گلوکز در نمونه خون 120 دقیقه‌ای، و حداقل یکی از دیگر نمونه‌ها
(نمونه‌های دقیقه 30، 60 یا 90)، بایستی بیش‌تر یا مساوی 200 میلی‌گرم در دسی لیتر (1/11 میلی مول بر لیتر) باشد که این وضعیت حداقل باید بیش از یک بار اتفاق بیفتد.
نمونه ناشتا بایستی بیش‌تر یا مساوی 140 میلی گرم در دسی لیتر (بیش‌تر یا مساوی 8/7 میلی مول بر لیتر) باشد.
آزمایش GTT در صورتی که سطح گلوکز خون برابر یا بیش‌تر از 140 میلی گرم در دسی لیتر در 2 مرتبه باشد
و یا در یک آزمایش تصادفی بیش از 200 میلی گرم در دسی لیتر (ّیش‌تر یا مساوی 1/11 میلی مول / لیتر) باشد. برای تأیید DM کافی نیست.
عدم تحمل به گلوکز در بالغین (غیر باردار): نمونه ناشتا بایستی کم‌تر از 140 میلی گرم
در دسی لیتر و نمونۀ دقیقه 120، بایستی مقادیر بین mg/dl 140 الی mg/dl 200 و
سایر نمونه‌ها (دقیقه 30، 60 و 90) بایستی mg/dl 200 ≤ را نشان دهند.
برای تشخیص دیابت شیرین در کودکان:
هر دو حالت فند خون بالای ناشتا و مقادیر بالای مداوم در آزمایش GTT که بیش از یک بار اتفاق بیفتد دارای ارزش تشخیصی می‌باشد.
در نمونه دقیقه 120 و برخی دیگر از مقادیر (دقیقه 30، 60 و 90) بایستی مقدار mg/dl 200 ≤ باشد در صورتی که علائم کلاسیک دیابت موجود باشد
و یا میزان گلوکز بیش از mg/dl 200 (میلی گرم در دسی لیتر) باشد، نیازی به انجام
این آزمایش نیست.
برای تشخیص عدم تحمل به گلوکز در کودکان:
مقدار گلوکز خون ناشتا mg/dl 140 > و مقدار نمونه دقیقه 120، کم‌تر از mg/dl 140 باشد.
دیابت حاملگی:
حداقل مقدار 2 نمونه باید بالاتر از مقادیر فوق باشد.
تحمل بالا می‌رود اگر:
1- جذب گلوکز از طریق دستگاه گوارش کاهش یافته باشد (پیک پهن گلوکز)
بیماری‌های روده‌ای (بیماری سلیاک، اسپر و Spruc) بیماری Whipple،
بی کفایتی آدرنال (آدیسون، کم کاری هیپوفیز)، کم کاری تیروئید.
2- افزایش ترشح انسولین: (هیپوگلیسمی طولانی)، تومور سلول‌های islet پانکراس یا هیپرپلازی آن‌ها.
تحمل پائین می‌آید اگر:
1- جذب گلوکز از طریق دستگاه گوارش افزایش یافته باشد: پر کاری تیروئید، گاسترکتومی، گاستروآنتروستومی، واگوتومی، برداشت اضافی گلوکز.
2- کاهش مصرف بافتی گلوکز: دیابت شیرین (DM)، ضایعات CNS، هیپرلیپیدمی، هموکروماتوز، سندرم کوشینگ.
3- کاهش گلیکوژنز (Glycogenesis): (افزایش گلیکوژنولیز و گلوکوژنز): بیماری حاد کبدی، بیماری Von Gierke، پر کاری تیروئید، استرس، عفونت، فئوکروموسیتوم، حاملگی.
اساس روش متداول: مراجعه به آزمایش گلوکز ناشتا
روش ارجح: مراجعه به آزمایش گلوکز ناشتا
نوع نمونه‌های قابل اندازه گیری: سرم، در بیماران غیر باردار بایستی یک نمونه خون ناشتا و نمونه‌های خون دقایق 30، 60، 90 و 120 پس از تجویز گلوکز گرفته شود.
از افراد باردار، نمونه‌های خون دقایق 60 و 120 و دقیقه 180 پس از صمرف گلوکز گرفته می‌شود.
لازم به ذکر است بیمار باید طی 3 روز قبل از انجام آزمایش دارای رژیم غذایی حداقل 150 گرم کربوهیدرات باشد.
در صورتی که بیمار قبل از این دارای رژیم غذای با مقادیر ناکافی کربوهیدرات بوده جمعاً 5 روز این رژیم را رعایت کند.
گزارشات نشان‌گر این مطلب بوده است که عدم فعالیت تحمل گلوکز را کاهش می‌دهد لذا GTT را در مورد بیماران بستری نباید انجام داد.
بیمار طی 12 ساعت قبل از آزمایش باید ناشتا باشد.
از خوردن قهوه، کشیدن سیگار امتناع ورزد. بیماری‌های غدد درون ریز مثل پر کاری تیروئید … باعث غیر طبیعی شدن آزمایش تحمل گلوکز می‌شود، لذا باید قبل از GTT اختلال عمل سیستم ندوکرین مورد ارزیابی قرار گیرد.
واکنش‌های تداخلی: مواردی که باعث افزایش تولرانس می‌شوند: آسپرین، کافئین، کلوفیبرات، کوانتیدین، مت فورمین، نالوکسان، نیفیدیپین، فن‌فورمین، فنوباربیتال، پرازوسین. مواردی که باعث کاهش تولرانس می‌شوند:
عوامل مهار کننده β- آدرنرژیک (پروپرانولول، آتنولول)، کلسی تونین، کاتکل آمین‌ها، سایمتیدین، کورتیکوستروئیدها، دانازول، دیورتیک‌ها، استروژن‌ها، کونتراسپیتوها، فنوتیازین‌ها، سالیسیلات، هورمون‌های تیروئیدی.
معایب و فواید روش حاضر: این آزمایش در بالغین باردار برای غربالگری توصیه نمی‌شود. همچنین برای پیش بینی عوارض DM کارآئی ندارد. این آزمایش برای تشخیص هیپوگلیسمی ناشتا نیز کاربرد ندارد.
پیشنهادات: قدم زدن در طول آزمایش فاقد اشکال بوده اما ورزش ممنوع است.
اگر از خون مویرگی برای آژمایش استفاده می‌شود، مقادیر به دست آمده بایستی
20 الی 70 میلی گرم بر دسی لیتر بالاتر از مقادیر به دست آمده از خون وریدی باشد.
