حضور نقرس در یک مفصل را اغلب می‌توان بصورت واضحی مشاهده کرد. با این حال پزشک معمولا انجام آزمایش‌های بیشتر برای تأیید تشخیص و یا رد تأیید سایر علل درخواست می‌کند. بیماری با رسوب کریستال‌های اوریک اسید در مفاصل شناخته می‌شود. بنابراین شاید پزشک برای اطمینان از وجود نقرس اقدام به بیرون کشیدن مایع مفصلی با یک سوزن کند تا بتواند آن را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار دهد. در برخی از موارد، تشخیص ممکن است شامل مقایسه علائم بالینی با یک سری از تست‌های آزمایشگاهی یا تصویربرداری باشد.
معاینه بدنی
در تعداد زیادی از موارد، تشخیص نقرس می‌تواند بر اساس مرور علائم و تاریخچه بالینی باشد. علاوه بر معاینه بدنی پزشک معالج از شما درخواست می‌کند تا حملات خود را توصیف کنید (اینکه حملات چگونه شروع شدند و چه مدت طول کشیدند؟) و اقدام به کاوش هرگونه عوامل خطری که می‌تواند منجر به حمله شوند می‌کند.
علائم شایع نقرس
علائم مشخص و گویای نقرس شاید برای تشخیص کافی باشند. این علائم شامل:
یک حمله مونوآرتریتیک (به این معنی که فقط یک مفصل درگیر باشد)
درد حاد در اولین متاتارس فالانژ (مفصل انگشت شست پا)
قرمزی و التهاب شدید مفصل بیشتر از یک روز
داشتن بیشتر از یک حمله در همان مفصل
با اینکه شاید این علائم بالینی به تنهایی کافی باشند تا پزشک یک طرح درمانی برای شما تهیه کند اما ممکن است شواهد بیشتری لازم باشد بخصوص اگر این اولین حمله شما باشد یا اگر علائم عود کننده تشدید شده باشند.
آزمایش‌ها وتست‌ها
تست آزمایشگاهی استاندارد برای تشخیص نقرس استخراج مایع سینوویال (مایع مفصلی) از یک مفصل و جستجوی وجود کریستال‌های اوریک اسید (که به نام کریستال‌های مونوسدیم اورات شناخته می‌شوند) در نمونه است. این فرایند که آنالیز مایع سینوویال نام دارد با تزریق یک بی‌حسی موضعی با هدف بی‌حس کردن بافت نرم بالای مفصل شروع می‌شود. بعد از چند دقیقه پزشک یک سوزن را وارد فضای مفصل می‌کند تا یک نمونه از مایع مفصلی تهیه کند. این نمونه سپس به آزمایشگاه برای بررسی فرستاده می‌شود. ممکن است پزشک خود اقدام به بررسی مایع مفصلی در زیر میکروسکوپ کند.
علاوه بر جستجو به دنبال کریستال‌های مونوسدیم اورات در زیر میکروسکوپ، پزشک شما را برای وجود یا عدم وجود «توفی» (tophi) مورد معاینه قرار می‌دهد. توفی، توده‌های سختی از اسید اوریک است که در مراحل آخر بیماری یافت می‌شود.
تست‌های آزمایشگاهی دیگری که ممکن است درخواست شوند شامل:
تست اوریک اسید خون ممکن است انجام شود تا سطح اوریک اسید بالاتر از ۸/۶ میلی گرم در هر دسی لیتر را شناسایی کند. (هرچند افراد با مقادیر کمتر از این مقدار هم دارای نقرس گزارش شده‌اند).
تست اوره و کراتینین خون ممکن است با هدف اطلاع از اینکه آیا کاهش عملکرد کلیه منجر به نقرس شده است یا هایپراوریسمی (افزایش میزان اوریک اسید) عامل آسیب کلیوی است انجام شود.
ممکن است آنالیز ادراری برای تعیین سطوح اوریک اسید در ادرار و خطر وجود سنگ کلیه انجام شود.
تست‌های تصویربرداری
برای تسهیل در تشخیص نقرس ممکن است پزشک درخواست تست‌های تصویربرداری برای ارزیابی ویژگی‌های یک مفصل متورم یا برای تعیین وجود یا عدم وجود توفی، رسوبات کریستال‌ها، فرسایش استخوان‌ها یا آسیب غضروف کند. این تست‌ها می‌توانند شامل اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری یا CT Scan، تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI و سونوگرافی باشد.
هر تست دارای معایب و مزایایی است:
اشعه ایکس ممکن است فرسایش استخوان و از بین رفتن غضروف را نشان دهد ولی در مراحل اولیه بیماری قادر به شناسایی آسیب ها نباشد.
سی تی اسکن و ام آر آی می‌توانند آسیب به استخوان و غضروف و همچنین توفی‌های بزرگ را شناسایی کنند، ولی بر اساس مطالعه‌ای که در مجله «رادیولوژی اروپا» منتشر شد، ممکن است در شناسایی مراحل اولیه بیماری ناکارآمد باشند.
سونوگرافی به علت قابل حمل بودن، دسترسی آسان و عدم‌استفاده از پرتو‌های یونیزان مفید است. سونوگرافی همچنین می‌تواند اولین علائم نقرس را شناسایی کند که شامل رسوبات کریستالی، تجمع مایعات و باریک شدن فضای بین‌مفصلی می‌شود. از سوی دیگر، امواج استفاده شده در سونوگرافی قادر به متجسم کردن ساختار‌های عمیق مفصل نیستند.
در عمل، سونوگرافی معمولا زمانی استفاده می‌شود که شما به تازگی نقرس را تجربه می‌کنید و یا به تازگی دچار حملات شده‌اید. بر اساس تاریخچه علائم بالینی یا شدت شرایط بیمار، ممکن است برخی دیگر از تست‌های تصویربرداری توسط پزشک درخواست شوند.
تشخیص افتراقی
با اینکه علائم نقرس شاید به ظاهر به تنهایی قطعی به نظر آیند ولی پزشک به دو عارضه دیگر که ویژگی‌های مشابه با نقرس دارند هم توجه می‌کند که شامل نقرس کاذب و آرتروز سپتیک می‌باشد.
برای تمایز قائل شدن بین نقرس و سایر تشخیص‌های ممکن، پزشک به چهار مورد توجه می‌کند:
مایع سینوویال: برای بررسی وجود یا عدم‌وجود کریستال‌ها
شمارش گلبول‌های سفید: برای بررسی وجود یا عدم وجود عفونت
رنگ آمیزی گرم بر روی کشت مایع سینوویال: برای بررسی وجود یا عدم وجود باکتری
محل درد مفصلی
نقرس
معمولا ویژگی‌های فیزیکی و تشخیصی زیادی دارد که آن را از سایر بیماری ها جدا می‌کند، از جمله:
آنالیز مایع سینوویال: کریستال‌های سوزنی شکل
شمارش گلبول‌های سفید: کمتر از ۵۰۰۰۰
رنگ‌آمیزی گرم و کشت مایع سینوویال: منفی، برای تأیید عدم وجود عفونت باکتریایی
محل بروز: معمولا پایه انگشت شست پا، قسمت میانی پا و یا مچ پا
نقرس کاذب
نقرس کاذب شرایطی است که کریستال‌های کلسیم (و نه کریستال‌های مونوسدیم اورات) در مفاصل شکل می‌گیرند. این بیماری به روش‌های زیر می‌تواند از نقرس تشخیص داده شود:
آنالیز مایع سینوویال: کریستال‌های لوزی شکل
شمارش گلبول‌های سفید: کمتر از ۵۰۰۰۰
رنگ‌آمیزی گرم و کشت مایع سینوویال: منفی
محل بروز: معمولا زانو یا مچ دست
آرتروز سپتیک
این عارضه به نام آرتروز عفونی نیز شناخته می‌شود و معمولا توسط یک عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود، و در صورت عدم‌درمان ممکن است کُشنده باشد. این بیماری دارای تفاوت‌های زیر با نقرس است:
آنالیز مایع سینوویال: عدم وجود کریستال
شمارش گلبول‌های سفید: بیشتر از ۵۰۰۰۰
رنگ‌آمیزی گرم و کشت مایع سینوویال: مثبت (تأیید وجود یک عفونت باکتریایی)
محل بروز: معمولا مفاصل بزرگ مثل زانو، لگن و شانه‌ها
