نام اختصاری: P
سایر نام ها : فسفر، Inorganic Phosphorus، Phosphate، -PO4
بخش مورد انجام : بیوشیمی
نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم یا پلاسمای هپارینه
حجم نمونه مورد نیاز: 0.5 mL
شرایط نمونه گیری: ناشتا بودن به مدت 14-12 ساعت ضروری است. محدودیتی در مصرف مایعات وجود ندارد.
ملاحظات نمونه گیری:
در صورت امکان بدون استفاده از تورنیکه نمونه برداری شود.
ورزش موجب افزایش سطح فسفر شود.
از ضد انعقادهای سیترات، اگزالات و EDTA به دلیل ایجاد کمپلکس فسفاته استفاده نشود.
سن و جنس بیمار را در برگه آزمایش یادداشت کنید.
موارد عدم پذیرش نمونه : همولیز شدید موجب رد نمونه می شود.
شرایط نگهداری :
سرم یا پلاسما ظرف 1 ساعت جداسازی شود.
نمونه 7 روز در دمای C◦ 4 و یک سال در C◦20- پایدار می باشد.
کاربردهای بالینی :
کمک به تفسیر بررسی اختلالات پاراتیروئید، استخوان و به منظور اندازه گیری فسفات و اطمینان از سطح کافی آن در خون.
کمک به تشخیص اختلالات کلیوی، عدم تعادل اسید و باز
روش مرجع: Atomic Absorbtion spectrophotometry (AAS)
روش ارجح: فتومتریک
مقادیر طبیعی:
مردان: زنان:
1 تا 4 سالگی: 4.3 – 5.4 mg/dl 1 تا 7 سالگی: 4.3 – 5.4 mg/dl
5 تا 13 سالگی: 3.7 – 5.4 mg/dl 8 تا 13 سالکی: 4.0 – 5.2 mg/dl
14 تا 15 سالگی: 3.5 – 5.3 mg/dl 14 تا 15 سالگی: 3.5 – 4.9 mg/dl
16 تا 17 سالگی: 3.1 – 4.7 mg/dl 16 تا 17 سالگی: 3.1 – 4.7 mg/dl
18 سال و بالاتر: 2.5 – 4.5 mg/dl 18 سال و بالاتر: 2.5 – 4.5 mg/dl
کودکان زیر یک سال: 4.5 – 6.5 mg/dl
مقادیر بحرانی: مقادیر کمتر از 1 mg/dl تهدید کننده حیات است.
تفسیر: غلظت سرمی فسفر بین 1.5 – 2.4 mg/dl بطور متوسط کاهش یافته است و معمولا با علائم بالینی همراه نیست. سطوح کمتر از 1.5 mg/dl ممکن است منجر به ضعف عضلات، همولیز گلبولهای قرمز، کما، و بدشکلی استخوانی و اختلال در رشد استخوان گردد. از سطح فسفر کمتر از mg/dl 1 به طور بالقوه تهدید کننده حیات است و یک مقدار بحرانی در نظر گرفته می شود.
حاد ترین مشکل در ارتباط با افزایش سریع سطح سرمی فسفر هیپوکلسمی با لرزش، تشنج، و افت فشار خون است.
افزایش سطح : هیپوپاراتیروئیدی، نارسایی کلیوی، افزایش مصرف فسفات در رژیم غذایی یا به صورت IV، آکرومگالی، متاستاز استخوانی، ساراکوئیدوز، هیپوکلسمی، اسیدوز، رابدومیلوز، لنفوم یا میلوم پیشرفته، کم خونی همولیتیک
کاهش سطح : ناکافی بودن فسفر رژیم غذایی، مصرف مداوم آنتی اسید، هیپر پاراتیروئیدی، هیپرکلسمی، الکلیسم مزمن، کمبود ویتامین D (ریکتیز) ، درمان هیپرگلسمی، هیپرانسولینیزم، سوء تغذیه، آلکالوز، سپسیس با باکتری های گرم منفی
عوامل مداخله گر:
افزایش دهنده ها : ملین ها یا تنفیه های حاوی فسفات، متی سیلین، استروئیدها، فوروزماید، تیازید ها، زیاده روی در مصرف ویتامین D
کاهش دهنده ها : تجویز اخیر گلوکز به صورت IV ، آنتی اسید ها، آلبوترول ، داروهای بیهوشی، استروژنها، انسولین ، ضد بارداری خوراکی و مانیتول
توضیحات :
مصرف کربوهیدرات از جمله تجویز داخل وریدی(IV) گلوکز موجب کاهش سطح فسفر می شود. زیرا فسفر به همراه گلوکز وارد سلول می شود.
از ضد انعقادهای مانند سیترات ، اگزالات و EDTA در روش کالیمتریک نمی توان استفاده نمود.
پس از تزریق انسولین کاهش موقتی در فسفر مشاهده می شود.
فسفر دارای ریتم شبانه روزی دو فازی بسیار قوی است. پایین ترین سطح سرمی فسفر در صبح می باشد. پیک اولین افزایش در اواخر بعد از ظهر و اوج دوباره در اواخر شب است. پیک دوم کاملا بالا و نتایج ممکن است در خارج از دامنه مرجع باشد.
