نام اختصاری: EPU
سایر نام ها: الکتروفورز پروتئین ادرار، Urine Protein electrophoresis
بخش مورد انجام : بیوشیمی
نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار 24 ساعته و یا رندم صبحگاهی
حجم نمونه مورد نیاز: ml 50- 25
شرایط نمونه گیری: نمونه اول صبح و یا (ترجیحاً) ادرار 24 ساعته جمع آوری نمایید. در مدت نگهداری نمونه در یخچال نیاز به هیچگونه ماده نگهدارنده نمی باشد.
ملاحظات نمونه گیری:
1- حجم ادرار 24 ساعته را یادداشت نمایید.
2- اگر یک بیمار علاوه بر الکتروفورز ادرار، الکتروفورز سرم نیز داشته باشد، این دو باید از هم مجزا گردد.
3- استفاده از نگهداری (ml 10 اسید کلردریک 6 مولار) و کنترل دمای محیط در شرایطی که نمونه به مدت 4 ساعت پس از جمع آوری در دمای اتاق بماند، ضروری است.
موارد عدم پذیرش نمونه: ادرار رقیق شده (ادرار غیر صبحگاهی)
پروتئین توتال به قدری کم باشد که نتوان اندازه گیری کرد یا نتوان یک الگوی الکتروفورزی قابل استفاده ارایه کرد.
شرایط نگهداری:
در دمای اتاق به مدت 72 ساعت ، در C◦ 4 به مدت 14 روز و در C◦ 20- به مدت 5 روز پایدار است.
کاربردهای بالینی:
1- پایش بیماران با گاماپاتی مونوکلونال (البته این آزمون به تنهایی برای تشخیص بیماری کافی نیست).
2- الکتروفورز پروتئین ادرار با غلظت g/dl 3 قادر به تشخیص زنجیره های سبک ایمنوگلوبولینی (پروتیئن بنس جونز) و سایر پروتئین های با وزن مولکولی متوسط و کم به ویژه پروتئینوری توبولی خواهد بود.
3- مقایسه جداسازی پروتئین ادرار با جداسازی پروتئین سرم در بررسی قدرت انتخابی پروتئینوری گلومرولی به کار می رود.
اطلاعات تکمیلی:
کارکرد طبیعی گلومرولی و توبولی کلیه، منجر به دفع کمتر از 150 میلیگرم پروتئین در شبانه روز می شود. دو سوم از پروتئین فیلتره شده عبارت است از آلبومین، ترانسفرین، پروتئین های با وزن مولکولی پائین و گاهی اوقات ایمونوگلوبولین ها و مابقی آنها همچون گلیکوپروتئین تام هورسفال از خود دستگاه ادراری منشأ می گیرند. آسیب کلیوی ممکن است منجر به پروتئینوری شود. الکتروفورز پروتئینهای ادرار، آنها را براساس بار الکتریکی جدا کرده و نوع آسیب کلیوی را مشخص میکند. الگوهای پروتئین توسط یک پاتولوژیست بالینی تفسیر شده و ممکن است به صورت الگوهای گلومرولی، توبولی یا mixed گزارش شود. دفع زنجیره های سبک منوکلونال به میزان بیشتر از 50 میلیگرم در شبانه روز شاهدی برای گاموپاتی منوکلونال است.
فیلتراسیون گلومرولی منجر به تولید مایعی میشود که حاوی مقادیر کمی پروتئین با وزنهای مولکولی بیشتر از 40 هزار دالتون میشود. پروتئینهایی که وزن مولکولی بیشتر از 15 هزار دالتون دارند به راحتی از گلومرولها عبور میکنند ولی تقریباً بطور کامل در توبولهای پروگزیمال جذب مجدد میشوند. گاموپاتی منوکلونال (M-protein) در میلوم، ماکروگلوبولینمی والدن اشتروم، بیماریهای لنفوپرولیفراتیو از جمله CLL و آمیلوئیدوز سیستمیک اولیه دیده میشود. حالت شایعتری به نام گاموپاتی منوکلونال با اهمیت ناشناخته (MGUS) نیز در تشخیص افتراقی قرار میگیرد که در این مورد پروتئین بنس جونز (زنجیرههای سبک منوکلونال) در ادرار وجود نداشته یا کمتر از 50 mg/day میباشد.
متودلوژی: شایعترین روشهای مورد استفاده سلولز استات و ژل آگار میباشند. بهترین اقدام برای ارزیابی زنجیرههای سبک آزاد منوکلونال اندازهگیری کمی ادرار 24 ساعته، دانسیتومتری و ایمونوفیکساسیون است.
نوارهای معرف، اسید سولفوسالیسیلیک و رسوب حرارتی جهت این کار مناسب نمی باشند.
مقادیر طبیعی:
الگوی طبیعی پروتئین ادرار، شامل آلبومین و گاهی اوقات باندهای ضعیف آلفا – یک و بتا میباشد.
پروتئین توتال: کمتر از 150 میلیگرم در 24 ساعت
آلبومین: کمتر از 50% توتال
گلوبولین توتال: 67-60% توتال
مقادیر مرجع برای پروتئین رندم تعیین نشده است.
تفسیر:
1- حضور یک زنجیره سبک مونوکلونال M-spike بیش از gr/24 hr 1 سازگار با تشخیص مولتیپل مایلوما یا ماکروگلوبین ها است.
2- حضور مقادیر کم از زنجیره سبک مونوکلونال و پروتئینوری ( پروتئین تام بیش از 3 gr/24hr) که عمدتاً آلبومین باشد با تشخیص بیماری آمیلوئیدوز و یا بیماری رسوب زنجیره سبک (LCDD) سازگار است.
عوامل مداخله گر:
بیماران گاماپاتی مونوکلونال ممکن است الگوی الکتروفورز پروتئین ادرار طبیعی داشته باشند. در این بیماران انجام آزمون ایمیونوفیکساسیون ضروری است
گاماپاتی های مونوکلونال به ندرت در بیماران زیر 30 سال مشاهده می شود
همولیز ممکن است یک باند مجزا در الگو الکتروفورز پروتئین ایجاد می کند که در ایمیونوفیکساسیون منفی خواهد بود
پنی سیلین ممکن است در باند آلبومین شکاف ایجاد کند. مواد رادیوگرافی ممکن است الگوی غیر قابل تفسیری از الکتروفورز پروتئین ایجاد کند
به علت حساسیت ناکافی این روش، ممکن است زنجیره های سبک پاتولوژیک ردیابی نشوند؛ قدم بعدی، الکتروفورز ایمونوفیکساسیون می باشد.
توضیحات:
در مورد الکتروفورز پروتئبن ادرار با مقادیر بالا، انجام آزمون ایمیونوفیکساسیون الکتروفورز ضروری است.
جداسازی پروتئین ها روی سلولز استات یا ژل- آگاروز به منظور پیشگیری از تداخل باتد فیبرینوژن در منطقه پروتئین ها که بیشترین تجمع را دارند، به کار می رود.
