مقدمه
سرطان یکی از نگرانی‌های جدی سلامتی در سراسر جهان است. اما خبر خوب این است که تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند به طور قابل توجهی شانس درمان موفق را افزایش دهد. تست‌های غربالگری سیتولوژی یکی از ابزارهای مهم برای تشخیص زودهنگام برخی از سرطان‌ها، به ویژه سرطان دهانه رحم، است. در این مقاله، به بررسی چیستی سیتولوژی و نقش آن در غربالگری سرطان می‌پردازیم.
سیتولوژی چیست؟
سیتولوژی شاخه‌ای از علوم آزمایشگاهی است که به مطالعه‌ی سلول‌های بدن می‌پردازد. سیتولوژیست‌ها سلول‌های جدا شده از نواحی مختلف بدن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا بتوانند تغییرات غیرطبیعی را در آن‌ها شناسایی کنند. این تغییرات غیرطبیعی ممکن است نشان دهنده‌ی عفونت، التهاب و یا حتی مراحل اولیه‌ی سرطان باشد.
تست‌های سیتولوژی برای تشخیص زودهنگام سرطان
یکی از کاربردهای مهم سیتولوژی، غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان است. در این نوع از تست‌ها، نمونه‌ای از سلول‌ها از ناحیه‌ی مشکوک به سرطان، مانند دهانه رحم، جمع‌آوری می‌شود. سپس این نمونه‌ی سلولی توسط سیتولوژیست زیر میکروسکوپ بررسی می‌گردد.
تست پاپ اسمیر (Pap Smear):
این تست برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود. در تست پاپ اسمیر، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم با استفاده از یک وسیله‌ی مخصوص (اسکولوم) جمع‌آوری شده و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. سیتولوژیست با بررسی سلول‌های دهانه رحم در زیر میکروسکوپ، می‌تواند تغییرات سلولی اولیه که ممکن است منجر به سرطان دهانه رحم شوند را شناسایی کند.
تست HPV (Human Papillomavirus):
ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) یکی از علل اصلی ابتلا به سرطان دهانه رحم است. تست HPV به طور مستقیم به دنبال وجود این ویروس در سلول‌های دهانه رحم می‌گردد. در برخی موارد، انجام همزمان تست پاپ اسمیر و تست HPV توصیه می‌شود.
تست ASC-US (Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance):
این تست در صورت مشاهده‌ی سلول‌های غیرطبیعی در تست پاپ اسمیر انجام می‌شود. سلول‌های غیرطبیعی در تست ASC-US ممکن است پیش‌سرطانی باشند و نیاز به بررسی بیشتر دارند.
تست AGC (Atypical Glandular Cells):
این تست در صورت مشاهده‌ی سلول‌های غیرطبیعی در تست پاپ اسمیر انجام می‌شود. سلول‌های غیرطبیعی در تست AGC ممکن است پیش‌سرطانی باشند و نیاز به بررسی بیشتر دارند.
تست کولپوسکوپی:
کولپوسکوپی یک روش معاینه‌ی دقیق واژن و دهانه رحم با استفاده از یک میکروسکوپ مخصوص است. این روش برای بررسی بیشتر سلول‌های غیرطبیعی مشاهده شده در تست پاپ اسمیر یا سایر تست‌های غربالگری استفاده می‌شود.
مزایای تست‌های غربالگری سیتولوژی
انجام منظم تست‌های غربالگری سیتولوژی، فواید قابل توجهی به همراه دارد، از جمله:
تشخیص زودهنگام سرطان: با شناسایی تغییرات سلولی پیش‌سرطانی، امکان درمان در مراحل اولیه‌ی بیماری فراهم می‌شود و شانس درمان موفق به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان: تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم با استفاده از تست پاپ اسمیر، به طور چشمگیری منجر به کاهش مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان شده است.
پیشگیری از سرطان: با شناسایی و درمان تغییرات سلولی پیش‌سرطانی، می‌توان از بروز سرطان در آینده جلوگیری کرد.
چه کسانی باید تست‌های غربالگری سیتولوژی انجام دهند؟
برنامه‌ی غربالگری سیتولوژی برای زنان در سنین خاصی توصیه می‌شود. زمان شروع و پایان غربالگری بسته به نوع تست و توصیه‌ی پزشک متفاوت است.
گروه‌های در معرض خطر:
زنان فعال از نظر جنسی: زنانی که سابقه‌ی فعالیت جنسی دارند، در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند و باید به طور منظم تست‌های غربالگری سیتولوژی را انجام دهند.
زنانی که با افراد مبتلا به HPV رابطه جنسی دارند: زنانی که با افراد مبتلا به HPV رابطه جنسی دارند، در معرض خطر ابتلا به این ویروس و در نتیجه خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.
زنانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند: زنانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، به دلیل افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های HPV، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.
زنانی که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان دهانه رحم دارند: زنانی که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان دهانه رحم دارند، در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند و باید به طور منظم تست‌های غربالگری سیتولوژی را انجام دهند.
دخترانی که واکسن HPV دریافت نکرده‌اند: دختران 9 تا 12 ساله و دخترانی که تا به حال واکسن HPV دریافت نکرده‌اند، باید طبق برنامه‌ی توصیه شده توسط پزشک، واکسن HPV را دریافت کنند.
نکاتی در مورد انجام تست‌های غربالگری سیتولوژی:
قبل از انجام تست:
از داشتن هر گونه عفونت واژینال یا لگنی به پزشک خود اطلاع دهید.
از 24 ساعت قبل از انجام تست، از داشتن رابطه جنسی، استفاده از تامپون یا دوش واژینال خودداری کنید.
در صورت استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی، به پزشک خود اطلاع دهید.
در حین انجام تست:
ممکن است در حین انجام تست، احساس ناراحتی خفیفی داشته باشید.
در مورد هر گونه احساس ناراحتی با پزشک یا تکنسین خود صحبت کنید.
بعد از انجام تست:
ممکن است بعد از انجام تست، خونریزی واژینال خفیف یا ترشحات واژینال داشته باشید.
در صورت مشاهده‌ی هر گونه خونریزی شدید یا درد لگنی، با پزشک خود تماس بگیرید.
نتایج تست شما معمولاً چند هفته بعد به دست شما می‌رسد.
در صورت مشاهده‌ی هر گونه علائم مشکوک به سرطان دهانه رحم، مانند خونریزی واژینال غیرطبیعی، درد لگن یا ترشحات واژینال با بوی بد، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
جمع بندی:
تست‌های غربالگری سیتولوژی ابزاری ارزشمند برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌ها هستند. با انجام منظم این تست‌ها، می‌توان تغییرات سلولی پیش‌سرطانی را شناسایی کرده و در مراحل اولیه‌ی بیماری اقدام به درمان نمود. تشخیص زودهنگام سرطان، شانس درمان موفق را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. در صورت داشتن هر گونه سوالی در مورد تست‌های غربالگری سیتولوژی، با پزشک خود مشورت کنید.
