بيماري سل بيماري ست كه بر اثر باکتری به نام “مايكوباكتريوم” ايجاد مي‌شود. بيماري سل از طريق هوا از فردي به فرد ديگر منتقل مي‌شود. اين بيماري در اكثر اوقات ريه‌ها را تحت تأثير قرار مي‌دهد اما در بعضي اوقات، قسمت‌هاي ديگر بدن انسان را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد. بعضي از اين قسمت عبارتند از: مغز، كليه‌ها و يا ستون فقرات.
زماني كه فرد مبتلا به سل عفوني سرفه و يا عطسه مي‌كند، قطراتي داراي باكتري سل در هوا پخش مي‌شوند. اگر فرد ديگري اين هواي آلوده را استنشاق كند، فرد احتمال ابتلا به اين بيماري را دارد.
لازم به ذكر است كه فردي كه در بدن خود باكتري سل را دارد الزاماً بيمار نيست. به همين دليل، دو زیر گروه از اين بيماري وجود دارد:
١-عفونت سل نهفته
٢-بيماري سل
سل نهفته چيست؟
افراد با سل نهفته به هيچ عنوان احساس بيماري نمي‌كنند و هيچ يك ازعلايم بيماري سل را ندارند. بدن اين افراد داراي باكتري سل است اما اين افراد مبتلا به بيماري سل نيستند.
تنها علامت ابتلا به سل جواب مثبت به تست پوستي سل و آزمايش خون اين بيماري است. فرد داراي سل نهفته مبتلا به اين بيماري نيست و قابليت انتقال اين بيماري را ندارد.
در مجموع، ٥ تا ١٠٪ از افرادي كه داراي اين باكتري هستند، در صورت عدم درمان، مبتلا به بيماري سل مي‌شوند. به صورت متوسط، ٥٠٪ از اين افراد، در يك تا دو سال اول پس از ابتلا به سل نهفته مبتلا به بيماري سل مي‌شوند. در افرادي كه سيستم ايمني ضعيفي دارند، به خصوص افراد مبتلا به ویروس HIV احتمال ابتلا به اين بيماري نسبت به افراد با سيستم ايمني نرمال بسيار بالاتر است.
از دسته افراد پرخطر ميتوان به خانواده افرادي كه مبتلا به سل مقاوم به دارو هستند اشاره كرد. اين افراد مبتلا به بيماري سل XTD هستند. افرادي كه بيماري سل را از اين گونه افراد ميگيرند نيز، پرخطر و آسيب پذيرتر هستند.
افرادي كه سل نهفته دارند:
● در اكثر اوقات در تست پوستي و يا خوني سل، داشتن سل نهفته را نشان مي‌دهند.
● رادیوگرافی قفسه سينه‌ي طبیعی و جواب منفي در تست خلط دارند.
● در بدن خود باكتري زنده‌ي سل را دارند اما اين باكتري‌ها غير فعال هستند.
● قابليت انتقال بيماري سل را ندارند.
● این افراد براي پيشگيري از ابتلا به بيماري سل نياز به درمان سل نهفته دارند. اگر فردی بيماري را از فردي با سل مقاوم به دارو گرفته باشد، روش‌هاي پيشگيري میسر نخواهند بود.
بيماري سل فعال چيست؟
در بعضي افراد، باكتري سل، سيستم ايمني را شكست داده، تكثير كرده و از سل نهفته به بيماري سل تبديل مي‌شود. برخي افراد بلافاصله پس از ابتلا، مستقيما مبتلا به بيماري سل مي‌شوند. برخي ديگر اما مدت‌ها پس از ابتلا، در اثر ضعيف شدن سيستم ايمني به اين بيماري مبتلا مي‌شوند. علائم كلّي اين بيماري عبارتند از:
● كاهش وزن ناگهاني و بي‌دليل
● كم‌اشتهايي و يا بي‌اشتهايي
● عرق كردن به هنگام خواب
● تب و لرز
● احساس خستگي شديد
علائم سل ريوي عبارتند از:
● سرفه كردن براي مدت بيش از سه هفته
● سرفه‌هاي خوني
● درد قفسه‌ي سينه
علائم ديگراين بيماري بسته به افراد متفاوت است.
افرادي كه بيماري سل دارند قابليت انتقال اين بيماري را دارند. اگر فرد مشكوك به ابتلا به اين بيماري است، مي بايست براي ارزيابي كامل پزشكي به دكتر مراجعه كند. اگر تشخيص داده شد كه فرد مبتلا به بيماري سل است، درمان بايد بلافاصله شروع شود. بيماري سل بيماري جدي ست و عدم درمان آن مي‌تواند منجر به مرگ فرد شود.
افرادي كه بيماري سل فعال دارند:
● در اكثر اوقات در تست پوستي و يا خوني سل، داشتن بيماري سل را نشان مي‌دهند.
● عکس قفسه سینه غیرطبیعی و جواب مثبت در تست خلط دارند.
● داراي باكتري فعال سل در بدن خود هستند.
● احساس بيماري مي‌كنند و مي‌توانند علائمي مانند سرفه كردن، تب و يا كاهش وزن ناگهاني داشته باشند.
● قابليت انتقال بيماري سل را دارند.
● نياز به درمان اين بيماري دارند.
