نام اختصاری: P.S.A
سایر نام ها:آنتي ژن اختصاصي پروستات
بخش مورد انجام: آنالیز هورمون
نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم
حجم نمونه مورد نیاز: 1 ml
شرایط نمونه گیری: ناشتایی ضروری نیست اما بهتر است فرد ناشتا باشد.
ملاحظات نمونه گیری:
بيمار نبايد اخيراً معاينه ركتال (Digital rectal exam) و يا بافت برداري سوزني پروستات شده باشد، زیرا ممكن است سبب افزايش موقت و جزئي PSAشود.
سن بیمار و سابقه معاینه باید قبل از نمونه گیری پرسیده شده و در برگه آزمایش یادداشت گردد.
بلافاصله بعد از نمونه گیری، خون را سانتریفوژ کرده و سرم را تا زمان آزمایش فریز کنید.
موارد عدم پذیرش نمونه : هموليز شدید موجب عدم پذیرش نمونه می گردد.
شرایط نگهداری: نمونه در دماي 4 درجه سانتي گراد 24 تا 48 ساعت و در C˚20- تا 3 ماه پایدار است.
کاربردهای بالینی :
غربالگري سرطان پروستات در مردان مسن تر از 50 سال.
كنترل سير سرطان پروستات و كمك به ارزيابي ميزان تأثير درمان.
روش مرجع: Radio Immuno Assay (RIA)
روش ارجح: (EIA) Enzyme Immuno Assay
سایر روشها: کمی لومینوسانس، فلوئوروسانس ایمو نو اسی (IFA)
مقادیر طبیعی:
| (سال) سن | PSA Upper Limit (ng/mL) |
| <40 | ≤2.0 |
| 40-49 | ≤2.5 |
| 50-59 | ≤3.5 |
| 60-69 | ≤4.5 |
| 70-79 | ≤6.5 |
| ≥80 | ≤7.2 |
مقادیر مرجع برای زنان تعیین نشده است.
تفسیر: اندازه گیری PSA در درمان و پیگری سرطان پروستات مؤثر است. بالاترین ارزش PSA به عنوان یک شاخص برای پیگیری بیماران با ریسک بالا و یا بیماریهای پیشرفته است. افزایش مقادیر PSA در سرطان پروستات، هيپرتروفي خوش خيم پروستات ((BPH ، التهاب پروستات (پروستاتيت) مشاهده می شود. PSA موجود در سیتوپلاسم سلول های پروستات مبتلایان، به درون جریان خون تخلیه می شود و سطح آن در خون افزایش می یابد. PSA به تنهایی شاخص
محکمی جهت تشخیص سرطان پروستات نیست و باید حتماً با معاینه رکتال (DRE) همراه باشد. زیرا PSA در هیپرتروفی (بزرگ شدن بیش از حد عضو ) خوش خیم پروستات نیز بالا می رود. مقادیر PSA با محدوده 95 % برای هر دهه سنی تعیین شده است. حد پایینی PSA، مقادیر کمتر از 1 ng/ml است. مقادیر بین 4-8 ng/ml در بیماران مبتلا به هیپرتروفی خوش خیم پروستات مشاهده می شود و مقادیر بیشتر از 8 ng/ml جهت سرطان پروستات قابل تشخیصی تر است. گرچه تشخیص قطعی معاینه رکتوم و اندازه پروستات است. مقادیر بیشتر از 2 ng/ml به عنوان وقوع عود بیوشیمیایی سرطان پروستات در مردان بعد از برداشتن پروستات قابل ملاخظه است.
عوامل مداخله گر:
مواردی که موجب افزایش کاذب در مقادیر PSA می گردند عبارتند از:
معاينه ركتال
دستكاري پروستات در اثر بيوبسي يا برش برداري از پروستات از راه پيشابراه
انزال در طي 24 ساعت قبل از آزمايش خون
پروستاتیت و عفونت هاي اخير مجراي ادراري
دارو هایی از قبیل فيناستريد ، سيكلوفسفامید، دي اتيل استيل سيترول، متوتروكسات
افراد در معرض تماس با حیوانات ممکن است دارای آنتی بادی ضد حیوانی (anti-animal antibodies) باشند. این آنتی بادیها ممکن است در روشهای ایمونو اسی تداخل کرده و نتایج نا معتبر حاصل شود.
توضیحات:
این مارکر اختصاصی برای بدخیمی پروستات نبوده و مقادیر آن ممکن است در متدهای مختلف، متفاوت باشد.
آزمايش PSA بايد قبل يا 6 هفته پس از دستكاري غده پروستات و پس از عفونت هاي باکتریایی مجاري ادراري صورت گيرد.
اسید فسفاتاز پروستاتی (PAP) شاخص توموری دیگری برای سرطان پروستات است. حساسیت و اختصاصیت آن از آزمون PSA کمتر می باشد. و کاربرد آن رو به کاهش گذاشته است.
سن بیمار در ریپورت آزمایش حائز اهمیت است.
